۲۰ تا از بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم

قرار است در این مقاله از ایماژ به سراغ بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم برویم. سینمای اجتماعی ایران: بازتابی از دغدغه‌ها و مسائل جامعه است.  در میان ژانرهای مختلف سینمایی، فیلم‌های اجتماعی در ایران جایگاه ویژه‌ای دارند و همواره مورد توجه مخاطبان و منتقدان بوده‌اند. این نوع فیلم‌ها با پرداختن به مسائل و معضلات واقعی جامعه، به بازتاب دغدغه‌ها و چالش‌های مردم می‌پردازند. از اواخر دهه شصت، با فروکش کردن التهابات پس از انقلاب و جنگ، سینمای ایران رونق دوباره‌ای گرفت و فیلمسازان به سراغ سوژه‌های اجتماعی رفتند. در این دوران، شاهد ساخت آثاری درخشان بودیم که به مسائل زنان، فقر، نابرابری، اعتیاد و سایر مشکلات رایج در جامعه می‌پرداختند.

این روند در دهه‌های بعد نیز ادامه یافت و فیلم‌های اجتماعی به یکی از پرمخاطب‌ترین ژانرها در سینمای ایران تبدیل شدند. فیلمسازان جسور ایرانی با نقد صریح اوضاع جامعه و به تصویر کشیدن معضلات واقعی مردم، به نوعی صدای اعتراض خود را به گوش مسئولین رساندند. در این میان، برخی از فیلم‌ها به دلیل پرداخت جسورانه به موضوعات حساس، با ممیزی و توقیف روبرو شدند. با این حال، این موانع نتوانست جلوی خلاقیت و نوآوری فیلمسازان را بگیرد و شاهد خلق آثار ماندگاری در این ژانر بوده‌ایم. امروزه، سینمای اجتماعی ایران به بلوغ و پختگی رسیده است و فیلمسازان ایرانی در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. این نوع فیلم‌ها نه تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند و افتخارات بسیاری را برای سینمای ایران به ارمغان آورده‌اند. در این مقاله، قصد داریم به بررسی تعدادی از بهترین فیلم‌های اجتماعی سینمای ایران بپردازیم.

قرمز به عنوان یکی از آثار شاخص سینمای اجتماعی ایران در دهه هفتاد و بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم، روایتی متفاوت از زن ایرانی را به تصویر می‌کشد. در دورانی که سینمای ایران تحت سلطه ی تصویری سنتی از زن به عنوان موجودی ضعیف و وابسته بود، قرمز با جسارت، زنی را معرفی می‌کند که برای رهایی از ظلم و ستم و حفظ عزت نفس خود، دست به جدایی از همسرش می‌زند. هستی، شخصیت اصلی فیلم، زنی مستقل و شاغل است که از نظر مالی مشکلی ندارد و مورد علاقه همسرش نیز هست. اما زندگی مشترک او به دلیل سوءظن و آزارهای همسرش به جهنمی تبدیل می‌شود. هستی که دیگر تحمل این وضعیت را ندارد، برخلاف زنان مطیع فیلم‌های قبل از انقلاب، قاطعانه تصمیم به جدایی می‌گیرد.

قرمز به عنوان یکی از جذاب‌ترین فیلم های ایرانی که باید دید با به تصویر کشیدن زنی جسور و مقتدر که برای رهایی از ظلم و ستم مبارزه می‌کند، گامی نو در جهت تحول جایگاه زن در سینمای ایران برداشت. این فیلم به عنوان یکی از پیشگامان سینمای فمینیستی ایران، نقشی کلیدی در تغییر نگرش‌ها نسبت به زنان در جامعه ایفا کرد و به الگویی برای زنان در مبارزه برای حقوق خود تبدیل شد. شما می‌توانید نقد فیلم قرمز را بصورت کامل در نشریه ایماژ بخوانید.

مطالعه بیشتر: تحلیل و نقد فیلم بی بدن

زندان زنان به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم با اکران گسترده خود در زمان انتشار، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. این فیلم به عنوان یکی از آثار برجسته سینمای اجتماعی ایران در دوره‌ای که شاهد رونق ساخت آثار سیاسی و اجتماعی بود، به تصویرگر زندگی در زندان و تحولات آن در طول چند دهه می‌پردازد. داستان فیلم در بخش‌های مجزا روایت می‌شود که هر کدام دوره‌ای خاص از تاریخ ایران و زنان زندانی در آن دوره را به تصویر می‌کشد. فیلم از پرفروش ترین فیلم های ایرانی نیز محسوب می‌شود که ابتدا به دهه شصت می‌رود، جایی که خانم یوسفی، رئیس زندان، در تلاش برای آرام کردن فضای آشفته زندان است.

در ادامه، داستان به دهه هفتاد می‌رسد و شاهد تغییراتی در میان زندانیان هستیم. در این میان، تنها میترا و خانم یوسفی هستند که چهره‌های آشنایی برای مخاطب باقی می‌مانند. زندان زنان به عنوان یکی از جذاب‌ترین فیلم های ایرانی که باید دید تصویری هولناک از مشکلات زنان در جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد. زنانی که الزاماً مجرم یا انسان‌های بدی نیستند و نمی‌توان آنها را به طور کلی سیاه و سفید دید. فیلم در نهایت به دوستی میان یک زندانبان و یک زندانی می‌پردازد و تضاد جذابی را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. ایده‌ای که فیلم را به سمت درامی انسانی سوق می‌دهد و پیچیدگی شخصیت‌ها، به خصوص رابطه میترا و خانم یوسفی و تحولات شخصیت خانم یوسفی، از جمله نقاط قوت زندان زنان به شمار می‌روند.

همچنین اگر به بررسی و نقد سریال‌های ماندگار ایرانی علاقه دارید، تحلیل و نقد سریال زخم کاری ۳ را از دست ندهید.

فیلم من ترانه ۱۵ سال دارم به عنوان شانزدهمین عنوان از فهرست بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم ساخته رسول صدرعاملی، در بیستمین جشنواره فیلم فجر با درخشش خود، سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه را از آن خود کرد و در جشنواره لورکارنو نیز مورد تقدیر ویژه هیئت داوران قرار گرفت. این فیلم روایتگر داستان زندگی دختری ۱۵ ساله به نام ترانه است که پس از ازدواج و باردار شدن، توسط همسرش رها شده و مجبور می‌شود برای به دست آوردن شناسنامه برای فرزندش و اثبات حق خود در دادگاه، تلاش کند.

من ترانه ۱۵ سال دارم تصویری از رنج‌ها و مرارت‌های زنی جوان در جامعه‌ای مردسالار را به تصویر می‌کشد که در سن کم، بار سنگین زندگی را به تنهایی به دوش می‌کشد. فیلم به دور از شعارزدگی، با نگاهی آسیب‌شناسانه به زندگی نوجوانی می‌پردازد که در غیاب پدر و مادر، طعم تلخ بزرگ شدن زودهنگام و عشق‌های نافرجام را چشیده است. با وجود تمامی سختی‌ها، ترانه تسلیم سرنوشت نمی‌شود و با شجاعت و پشتکار به دنبال احقاق حقوق خود برمی‌آید. او در این مسیر، تصویری از یک زن قوی و مستقل را به نمایش می‌گذارد که به دور از هرگونه ضعف و ناتوانی، برای رسیدن به هدف خود تلاش می‌کند. من ترانه ۱۵ سال دارم فیلمی در مورد بلوغ، رنج‌های زودهنگام و ازدواج‌های نابهنگام است که با ظرافت و دقت به مسائل و مشکلات زنان جوان در جامعه می‌پردازد.

همچنین فیلم تمساح خونی اکنون یکی از پرفروش ترین فیلم های ایرانی به حساب می‎‌آید. شما می‌توانید تحلیل و نقد فیلم تمساح خونی را در نشریه ایماژ بخوانید.

۱۷. فیلم زمانی برای مستی اسب ها: روایتی تلخ از کولبری و امید

• کارگردان: بهمن قبادی
• بازیگران: ایوب احمدی
• سال انتشار: ۱۳۷۸

خلاصه داستان: ایوب بعد از مرگ پدرش برای اینکه بتواند از خانواده‌اش مراقبت کند، به کولبری روی می‌آورد.

فیلم ابد و یک روز به کارگردانی سعید روستایی، به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم داستانی غم‌انگیز از خانواده‌ای را روایت می‌کند که در چنگال فقر، بیکاری، اعتیاد و بزهکاری گرفتار شده‌اند. اعضای این خانواده نه تنها در تامین نیازهای اولیه زندگی خود ناتوان هستند، بلکه تحمل یکدیگر را نیز از دست داده‌اند و دائماً در حال کشمکش و درگیری با یکدیگر هستند. در این میان، سمیه، دختر بزرگ خانواده، چاره‌ای جز تن دادن به ازدواجی اجباری با مردی افغان نمی‌بیند. او که ستون خانواده به حساب می‌آید، در صورت ترک خانه، اوضاع را برای سایر اعضای خانواده وخیم‌تر خواهد کرد. ابد و یک روز با ظرافت، تصویری واقعی از نابسامانی‌ها و معضلات اجتماعی گریبانگیر قشر ضعیف جامعه را به تصویر می‌کشد.

فیلم به وضوح نشان می‌دهد که چگونه فقر و محرومیت می‌تواند بنیان خانواده را از هم بپاشد و اعضای آن را به قهقرا کشاند. این فیلم به عنوان بهترین فیلم های ایرانی جدید در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر مورد استقبال منتقدان و تماشاگران قرار گرفت و موفق به کسب ۹ سیمرغ بلورین شد. ابد و یک روز بدون شک یکی از مهم‌ترین فیلم‌های اجتماعی سینمای ایران در سال‌های اخیر به شمار می‌رود و به عنوان اثری جریان‌ساز، نقشی ماندگار در تاریخ این سینما ایفا کرده است.

شنای پروانه به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم اولین ساخته بلند محمد کارت، در میان موفق‌ترین فیلم‌های اجتماعی چند سال اخیر جای گرفته است. این فیلم که در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد، از بین ۱۴ نامزدی، ۶ جایزه را از آن خود کرد. داستان در اعماق تاریکیِ پایین‌شهر روایت می‌شود، جایی که گویی گنده‌لات‌ها حکم‌فرمای مطلق هستند و قانون معنایی ندارد. فیلم به دور از شعارزدگی، به قلب خانه‌های این منطقه سرک می‌کشد و تصویری واقعی از زندگی مردمی به نمایش می‌گذارد که در میان قمار، مواد مخدر و نامردی روزگار می‌گذرانند.

این فیلم به عنوان بهترین فیلم های ایرانی جدید در این دنیای بی‌رحم، قوانین مدنی رنگ می‌بازند و جای خود را به قوانین نانوشته‌ی انسانی می‌دهند. وحشیگری حاکم است و زن، همچون تصویری کلیشه‌ای در فیلم‌های فارسی، قربانی بی‌چاره‌ای است که برای حفظ جایگاه همسرش باید جان خود را فدا کند. اما در این میان، حجتی ظهور می‌کند که مأموریت دارد بساط این تاریکی را برچیند و پرچم عدالت را به اهتزاز درآورد. شنای پروانه با فیلمنامه‌ای قوی و شخصیت‌پردازی‌های ظریف، به اثری جذاب تبدیل شده که بازی درخشان جواد عزتی، عمق بیشتری به آن بخشیده است.

مطالعه بیشتر: نقد فیلم بی همه چیز

مهمان مامان ساخته داریوش مهرجویی، به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم کمدی اجتماعی گرمی است که از دل داستانی نوشته هوشنگ مرادی کرمانی با همین نام بیرون آمده است. این فیلم که در بیست و دومین جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از آن خود کرد، تصویری شاد و در عین حال تامل‌برانگیز از زندگی طبقه فرودست جامعه ارائه می‌دهد. داستان این فیلم به عنوان یکی از جذاب‌ترین فیلم های ایرانی که باید دید  در خانه‌ای قدیمی می‌گذرد که چند خانواده در آن زندگی می‌کنند.

با خبر آمدن ناگهانی مهمان، همه در تکاپوی آبروداری و پذیرایی مناسب برمی‌آیند. شخصیت‌های فیلم، انسان‌هایی ساده و بی‌تکلف هستند که در لحظه زندگی می‌کنند و دغدغه‌هایشان با طبقه مرفه جامعه تفاوت بسیاری دارد. شرایط سخت زندگی، آنها را درگیر تامین مایحتاج اولیه زندگی کرده و فرصتی برای فکر کردن به چیزهای دیگر باقی نگذاشته است. با این حال، مهرجویی با ظرافت، لحنی طنز به فیلم می‌بخشد و تلخی زندگی این افراد را تا حدی تعدیل می‌کند. اما با وجود لحن شاد فیلم، واقعیت این است که ساکنین این خانه چیزی برای پذیرایی از مهمان خود ندارند و خنده و شادی نمی‌تواند درد و رنج آنها را پنهان کند.

مهمان مامان  به واسطه نزدیکی با قشر ضعیف جامعه، روایتی باورپذیر ارائه می‌دهد و بازی‌های روان و یکدست بازیگران، به خلق دنیای مورد نظر کارگردان کمک شایانی کرده است. در نهایت، مهمان مامان فیلمی خوش ساخت و سرگرم‌کننده است که در عین حال، نگاهی عمیق به زندگی قشر کم‌برخوردار جامعه دارد و مخاطب را به تفکر وا می‌دارد.

شاید وقتی دیگر یکی دیگر از آثار پرحاشیه بهرام بیضایی به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم است که در سال ۱۳۶۶ ساخته و اکران شد. با وجود دشواری‌های اخذ پروانه نمایش و پیش‌بینی منتقدان مبنی بر واکنش‌های منفی، این فیلم هم از نظر فروش و هم از نظر منتقدان موفق عمل کرد. برخی منتقدان شاید وقتی دیگر را اثری ضعیف‌تر از دیگر ساخته‌های بیضایی می‌دانستند، اما این فیلم با روایت داستانی دلنشین، مخاطبان عام را به خود جذب کرد. در شاید وقتی دیگر شاهد تم‌هایی مانند هویت، تاریخ و گذشته هستیم.

با وجود گرایش به سینمای تجاری، لایه‌های استعاری فیلم همچنان قابل مشاهده هستند. بیضایی در این اثر نیز مانند دیگر فیلم‌هایش، زن را در مرکز داستان قرار می‌دهد و به واکاوی هویت و اصالت او می‌پردازد. عتیقه‌فروشی و گذشته کیان، نمادی از نقش محوری زن در زندگی و قدرت او برای بخشیدن دوباره زندگی به اشیاء و مفاهیم هستند. شاید وقتی دیگر با زبانی ساده و سرراست، دنیای منحصر به فرد بیضایی را به تصویر می‌کشد و در عین تکرار مضامین همیشگی او، روایتی روان و خوشایند را ارائه می‌دهد.

۱۱. فیلم سنتوری؛ عاشقانه‌ای در نقد جامعه

• کارگردان: داریوش مهرجویی
• بازیگران: بهرام رادان، گلشیفته فراهانی
• سال انتشار: ۱۳۸۵

خلاصه داستان: علی بلورچی نوازنده‌ی سنتور است. او بعد از مدتی با همسرش هانیه به مشکل برمی‌خورد و زندگی‌اش زیرورو می‌شود.

فیلم سنتوری به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم ساخته داریوش مهرجویی، داستانی عاشقانه را بستر روایت نقدی اجتماعی قرار می‌دهد. مهرجویی از عشق به عنوان ابزاری برای بیان دیدگاه‌های اعتراضی خود استفاده می‌کند. گویی عشق در این فیلم پوسته‌ای است که لایه‌های عمیق‌تر مفاهیمی چون تناقض نسل‌ها، تضاد سنت و مدرنیته و سرکوب آرزوها را در خود جای داده است. علی سنتوری، شخصیت اصلی فیلم، شباهت‌هایی به حمید هامون، شخصیت فیلم هامون ساخته دیگر مهرجویی دارد. هر دو قربانی جامعه‌ای هستند که هنجارها و انتظارات خود را بر آنها تحمیل می‌کند. هامون در تقابل با مشکلات درونی خود از پای درمی‌آید، در حالی که علی بلورچی تحت فشار جامعه از هم می‌پاشد.

سنتوری محصول دهه‌ای است که سینمای ایران به واسطه فیلمسازان جسور، به بیان اعتراضات اجتماعی و سیاسی می‌پرداخت. علی سنتوری نیز نمادی از این روحیه است. جوانی که با علاقه به موسیقی و آواز، مسیر خود را انتخاب می‌کند، اما در جامعه‌ای سنتی و تحقیرکننده هنر، با چالش‌های بسیاری روبرو می‌شود. تضاد میان تفکر پیشرو علی و میراث تفکرات سنتی، مانع از شکوفایی استعدادها و آرزوهای او می‌شود و او را به ورطه نابودی می‌کشاند. در واقع، مهرجویی در سنتوری که اگر اکران می‌شد قطعا از پرفروش ترین فیلم های ایرانی نیز محسوب می‌شد، از عشق به عنوان کاتالیزوری برای واکاوی تضادها و تناقضات جامعه استفاده می‌کند. عشقی که در نهایت قربانی این تضادها می‌شود و به سرانجامی تراژیک می‌رسد.

آدم‌برفی به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم ساخته‌ی داود میرباقری، محصول سال ۱۳۷۳، در ژانر کمدی اجتماعی، روایتگر داستانی طنزآمیز از معضلات اجتماعی آن دوران است. این فیلم که در اولین حضور خود در جشنواره فیلم فجر با استقبال روبرو شد، به دلیل مضمون جسورانه‌اش، سه سال توقیف را تجربه کرد و سرانجام در سال ۱۳۷۶ به روی پرده سینماها رفت. آدم‌برفی با فروش چشمگیر، عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم سال را از آن خود کرد، اما حواشی پیرامون آن تا مدت‌ها باقی ماند.

داستان فیلم حول محور عباس می‌چرخد که برای مهاجرت به آمریکا، مجبور به تغییر هویت و پوشیدن لباس زنانه می‌شود. این فیلم که از پرفروش ترین فیلم های ایرانی نیز محسوب می‌شود، جدالی میان میل به مهاجرت و حفظ هویت را به تصویر می‌کشد و تصویری از انسان‌هایی را ارائه می‌دهد که در جستجوی زندگی بهتر، دست به هر اقدامی می‌زنند. آدم‌برفی با ایده جسورانه و طنزپردازی ظریف خود، به یکی از پربحث‌ترین فیلم‌های دهه‌ی هفتاد تبدیل شد و تا به امروز، جایگاه خود را به عنوان یکی از آثار ماندگار سینمای ایران حفظ کرده است.

سارا، به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم اولین قسمت از سه‌گانه‌ی زنانه‌ی داریوش مهرجویی، اثری اقتباسی از نمایشنامه‌ی خانه عروسک اثر هنریک ایبسن است که در کنار دو فیلم دیگر این مجموعه، لیلا و پری، از ستارگان کارنامه‌ی این کارگردان نامدار به شمار می‌رود. مهرجویی با شناخت عمیق خود از فرهنگ و جامعه‌ی ایران، در آثارش، چه در آثار شناخته‌شده‌ای مانند هامون و دایره مینا و چه در فیلم‌های کمتر مورد توجه، همواره به واکاوی مسائل اجتماعی پرداخته است. فیلم‌های او، همچون آینه‌ای، تصویری از ظرافت‌ها و تناقضات جامعه‌ی ایرانی را به نمایش می‌گذارند و منبعی ارزشمند برای شناخت این جامعه به حساب می‌آیند.

سارا که در اوایل دهه‌ی هفتاد، دورانی از تحول در سینمای ایران و گرایش به سمت سینمای اجتماعی ساخته شد، روایتگر زندگی زنی در این برهه‌ی خاص است. زنی که برای نجات همسر بیمار خود دست به قرض می‌زند، اما در نهایت از سوی او به دروغگویی متهم می‌شود. شخصیت سارا، نماینده‌ی زنانی در دوره‌ی گذار است که در حال کسب استقلال مالی هستند، اما هنوز از سوی مردان جامعه به عنوان موجوداتی عقل ناقص تلقی می‌شوند و در تصمیم‌گیری‌ها دخالت داده نمی‌شوند. با وجود فداکاری سارا برای نجات جان همسرش، او در نهایت مورد سرزنش قرار می‌گیرد. اما مهرجویی در این فیلم، امیدی به زن‌ها می‌دهد. پایان‌بندی حساب‌شده‌ی فیلم، زن‌ها را به کنشگری و ایستادگی برای حقوق خود تشویق می‌کند.

مطالعه بیشتر: تحلیل و نقد فیلم گشت زنی

چهارشنبه سوری، به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم ساخته اصغر فرهادی، در بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر خوش درخشید و سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را از آن خود کرد. این فیلم در طول یک روز پرماجرا در آستانه سال نو روایت می‌شود و به فروپاشی زندگی یک زوج و رازهایی که در این میان آشکار می‌شود می‌پردازد. روحی، دختری جوان که در آستانه ازدواج است، به عنوان خدمتکار به خانه مژده و مرتضی می‌رود. اما در این خانه با فضایی متشنج و پرتنش روبرو می‌شود. مژده و مرتضی هر دو درگیر مشکلات روحی و روانی هستند و زندگی مشترکشان رو به زوال است. روحی در این میان متوجه خیانت مرتضی به همسرش می‌شود و از طرفی شاهد آشفتگی‌ها و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی مژده است.

فیلم چهارشنبه سوری با ظرافت به واکاوی روابط پیچیده انسانی می‌پردازد و تصویری از آدم‌هایی را به نمایش می‌گذارد که در برزخ زندگی گرفتار شده‌اند و در جستجوی هویت و معنای زندگی خود هستند. این فیلم در ژانر اجتماعی با ابعاد روانشناختی دسته بندی می‌شود و با استفاده از ایده‌های روانکاوانه به عمق وجود شخصیت‌ها نفوذ می‌کند.

مرتضی که با مشکلات عدیده‌ای روبرو است، برای فرار از آنها به همسرش پناه می‌برد و او را مقصر مشکلات زندگی خود می‌داند. از طرفی مژده نیز تحت تاثیر رفتارهای مرتضی به شدت آشفته شده و تعادل روانی خود را از دست داده است. چهارشنبه سوری در فضایی پر از رمز و راز و با پایانی غیرقابل پیش‌بینی، مخاطب را به فکر وا می‌دارد و سوالاتی را در مورد روابط انسانی، خیانت، اعتماد و جستجوی هویت مطرح می‌کند.

فیلم آبادانی‌ها به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم به کارگردانی کیانوش عیاری، اثری اقتباسی از شاهکار نئورئالیسم ایتالیا، دزد دوچرخه اثر دسیکا است. عیاری با ظرافت، داستان را به بستر فرهنگی ایران منتقل می‌کند و شخصیت‌ها و المان‌های فیلم را با جامعه ایرانی پیوند می‌زند. حاصل کار، فیلمی ایرانی با هویتی مستقل است که روایتگر دشواری‌های زندگی پس از جنگ در ایران است. مخاطب به طور کامل در دنیای فیلم غرق می‌شود و به سختی می‌توان ردپای منبع ایتالیایی را در آن پیدا کرد.

در ادامه این لیست فیلم های ایرانی خانوادگی باید گفت که درام و روایت فیلم به گونه‌ای پرداخت شده که ضعف یا نقصی در اقتباس به چشم نمی‌آید. همانند دزد دوچرخه، آبادانی‌ها نیز در دورانی پس از جنگ ساخته شده است. در دهه هفتاد، سینمای ایران رسالت پرداختن به معضلات اجتماعی و اقتصادی دوران را بر دوش داشت. آبادانی‌ها نیز مانند اثر دسیکا، تصویری از دشواری‌های معیشتی و نابسامانی‌های اجتماعی آن دوره را به نمایش می‌گذارد. سفر درویش برای یافتن پیکان ربوده شده‌اش، به مثابه سفری در دل جامعه‌ای رنج‌دیده و آشفته است. مخاطب در کنار او، شاهد دردها و رنج‌های مردمی می‌شود که در زیر سایه جنگ و مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.

دایره مینا، به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم شاهکاری از داریوش مهرجویی، نه تنها در کارنامه‌ی این کارگردان نامدار، بلکه در تاریخ سینمای پیش از انقلاب ایران نیز جایگاهی ویژه دارد. این فیلم که پس از سه سال توقیف، در نهایت در جشنواره برلین به نمایش درآمد و جایزه منتقدین را از آن خود کرد، نقطه عطفی در سینمای ایران محسوب می‌شود. دایره مینا، دومین همکاری مهرجویی با غلامحسین ساعدی، نویسنده‌ی چپ‌گرا، بر اساس داستان آشغالدونی ساخته شده و اثری متعلق به موج نوی سینمای ایران است. این فیلم که در فضایی متفاوت از سینمای تجاری آن زمان ساخته شده بود، طیف وسیعی از مخاطبان، حتی آنهایی که به سینمای جریان اصلی علاقه‌ای نداشتند را جذب خود کرد.

مهرجویی در این فیلم از بازیگران سرشناس سینمای تجاری و همچنین هنرمندانی که به جریانات دیگر سینمایی تعلق داشتند، استفاده کرده است. موضوع جسورانه و پرحاشیه‌ی دایره مینا، که به مسائل مهم اجتماعی می‌پرداخت و نگاهی عمیق‌تر به زندگی داشت، در زمان خود سروصدای زیادی به پا کرد و این فیلم را به یکی از آثار هنری تاثیرگذار در ایجاد تحولات اجتماعی تبدیل کرد. تاثیرات دایره مینا به حدی بود که پس از اکران آن، سازمان انتقال خون در ایران تاسیس شد. این فیلم بدون شک، یکی از معدود آثار هنری در تاریخ ایران است که توانسته تاثیری ملموس بر جامعه بگذارد و یاد و نام آن در تاریخ سینمای ایران به عنوان نقطه عطفی ماندگار خواهد شد.

زیر پوست شهر به عنوان بهترین فیلم های ایرانی از نگاه مردم ساخته‌ی رخشان بنی‌اعتماد، محصول دورانی است که سینمای ایران پس از گذر از سال‌های جنگ، به واکاوی مسائل اجتماعی و سیاسی روز می‌پرداخت. جامعه‌ای در حال بازسازی که با انبوهی از مشکلات دست به گریبان بود. در ادامه این لیست فیلم های ایرانی خانوادگی باید گفت که این فیلم، به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار بنی‌اعتماد، در مسیری همسو با جریان غالب آن دوران، به معضلات اجتماعی می‌پردازد. در این دوره شاهد ظهور و گسترش سینمای فمنیستی در ایران بودیم و جایگاه زنان در آثار کارگردانان مطرحی چون مهرجویی و بیضایی به تصویر کشیده می‌شد.

زیر پوست شهر در شرایطی ساخته شد که مشکلات اجتماعی بیش از پیش بر مردم سایه افکنده بود و به همین دلیل، فیلم به جای تمرکز صرف بر فقر، نگاهی تیزبین به مسائل زنان دارد. بنی‌اعتماد در این فیلم، علاوه بر اثبات تبحر خود در فیلمسازی، ظرافت و دقت نظر عمیق خود نسبت به جامعه را به عنوان یک جامعه‌شناس برجسته به نمایش می‌گذارد. زن و مرد قصه او، هر یک به مثابه نماینده‌ای از قشر و گروهی خاص، در بستر داستانی روایت می‌شوند. با این حال، آوانگاردترین و محبوب‌ترین شخصیت فیلم، دختر دانش‌آموزی است که سیلی‌ای بر صورت مردی می‌زند. در بحبوحه‌ی انتخابات، دو خانواده از هم می‌پاشند و آدم‌هایی که هر کدام آرزوهایی در سر دارند، برای رسیدن به آنها حتی دست به کارهای خلاف نیز می‌زنند.

۴. فیلم ارتفاع پست؛ ترسیم‌گر پس از جنگ سینمای ایران

• کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
• بازیگران: حمید فرخ‌نژاد، لیلا حاتمی
• سال انتشار: ۱۳۸۱

خلاصه داستان: قاسم برای اینکه بتواند زندگی بهتری را تجربه کند، هواپیمای بندرعباس را به همراه خانواده‌اش می‌رباید.