نقد انیمه دفترچه مرگ (Death Note) + امتیاز IMDb و تریلر
انیمه‌ی ژاپنی «دفتر مرگ» یا Death Note یکی از شناخته‌شده‌ترین و پربحث‌ترین آثار دنیای انیمه است که در سراسر جهان، از جمله ایران، طرفداران پروپاقرصی دارد. اما آیا شهرت بی‌حدوحصر آن به‌درستی به‌دست آمده یا با یکی از آثار بیش از حد تحسین‌شده (Overrated) طرف هستیم؟ در ادامه قرار است به سراغ بررسی و نقد انیمه دفترچه مرگ پس همراه نشریه ایماژ باشید.
جدول مشخصات انیمه Death Note
در ادامه شناسنامه اطلاعات اصلی انیمه Death Note رو مشاهده می‌کنید:
| نام ژاپنی | デスノート (Desu Nōto) |
| کارگردان | تِتسورو آراکی |
| نویسنده | تسوگومی اوبا (مانگا)، توشیکی اینوئه (اقتباس انیمه) |
| استودیو | Madhouse |
| ژانرها | روان‌شناختی، جنایی، دلهره‌آور، فانتزی تاریک، معمایی |
| سال پخش | ۲۰۰۶–۲۰۰۷ |
| تعداد قسمت‌ها | ۳۷ قسمت |
| نمره IMDb | 9.0 از ۱۰ |
| نمره راتن تومیتوز | ۱۰۰٪ از منتقدان (تعداد محدود)، ۹۵٪ از مخاطبان (User Score) |
تریلر انیمه دفترچه مرگ (Death Note)
در ادامه به نقد انیمه دفترچه مرگ خواهیم پرداخت و این سریال را از نظر شباهت به سایر آثار سینمایی و سریالی بررسی می‌کنیم.
نقد انیمه دفترچه مرگ (Death Note)
در فرهنگ رسانه‌ای غرب، واژه‌ی «Overrated» به محصولی اطلاق می‌شود که بیش از شایستگی‌اش مورد تمجید قرار گرفته است. به‌عبارت‌دیگر، این واژه لزوماً به معنای بی‌کیفیت بودن اثر نیست، بلکه بیانگر نادیده گرفته شدن ضعف‌هایی‌ست که غالباً زیر سایه‌ی محبوبیت پنهان می‌مانند. برای بسیاری از بینندگان، تماشای چنین آثاری پس از شنیدن ستایش‌های فراوان، ممکن است تجربه‌ای ناامیدکننده و حتی شوکه‌کننده باشد.
با این پیش‌زمینه، باید اعتراف کنم که «دفتر مرگ» یکی از نمونه‌های بارز این پدیده در تجربه‌ی شخصی من بوده است. انیمه‌ای که بسیاری آن را آغازگر ورودشان به دنیای انیمه‌های سریالی می‌دانند و حتی کسانی که هرگز مخاطب جدی انیمه نبوده‌اند، نبرد ذهنی میان «لایت یاگامی» و کارآگاه «اِل» را دنبال کرده‌اند.
بی‌تردید «Death Note» از نظر ایده و کانسپت، دارای بستر داستانی جذاب و پتانسیل‌های چشمگیری است؛ داستانی درباره‌ی دفتری اسرارآمیز که با نوشتن نام افراد در آن، می‌توان باعث مرگ‌شان شد. این تمِ تیره و فلسفی با مضامینی چون عدالت، قدرت و فساد همراه شده و موقعیت‌های دراماتیکی خلق می‌کند که توجه بیننده را جلب می‌کند. اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که این پتانسیل صرفاً در سطح باقی می‌ماند و به‌طور عمیق و خلاقانه گسترش پیدا نمی‌کند.
اگرچه من خود را منتقد حرفه‌ای انیمه نمی‌دانم، اما با نگاهی از منظر روایت‌پردازی تصویری و تجربه‌ی تماشای آثار داستان‌محور، معتقدم «دفتر مرگ» نتوانسته است از ظرفیت‌های مفهومی‌اش به‌طور کامل بهره ببرد. در نتیجه، بسیاری از نقاط قوت آن به‌دلیل سطحی‌پردازی در شخصیت‌پردازی و روند داستان، تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند.
این انیمه به‌ویژه برای تازه‌واردانی که قصد آشنایی با دنیای انیمه دارند، می‌تواند آغازگر خوبی باشد؛ اما تنها در صورتی لذت‌بخش خواهد بود که سطح انتظارات خود را مدیریت کنید. انتظار مواجهه با شاهکاری بی‌نقص نداشته باشید، چرا که بزرگ‌نمایی‌های پیرامون آن ممکن است تجربه‌ی واقعی شما را تضعیف کند. همچنین شخصیت های جالبی در این انیمه وجود دارند که نظر شما را جلب می‌کنند. به طور مثال ریوک این شینیگامی مرموز، با آن شمایل دلهره‌آور و قدرتی ماورایی، نه فقط یک شخصیت، بلکه تجسمی از ناشناخته‌هاست و جزو ترسناک ترین شخصیت های انیمه در جهان به حساب می‌آید.
در نهایت، «Death Note» همچنان یکی از آثار مهم و تأثیرگذار ژانر خود محسوب می‌شود، اما تحسین‌برانگیز بودن یک اثر همیشه به‌معنای بی‌نقص بودن آن نیست. شناخت نقاط قوت و ضعف، می‌تواند نگاهی واقع‌بینانه‌تر و رضایت‌بخش‌تر از تماشای این انیمه فراهم کند.
بررسی انیمه‌ی «Death Note»؛ شروعی درخشان با پایانی ناکامل
انیمه‌ی تحسین‌شده‌ی Death Note با ایده‌ای تازه و متفاوت، مسیر تازه‌ای را در روایت‌های جنایی و روان‌شناختی دنیای انیمه‌ها گشود. داستان با محوریت شخصیتی به نام «لایت یاگامی»، دانش‌آموزی نابغه و خوش‌چهره آغاز می‌شود که به‌طور اتفاقی با دفترچه‌ای مرموز برخورد می‌کند؛ دفتری که توانایی کشتن افراد با نوشتن نام آنها در صفحاتش را دارد. این دفتر متعلق به موجوداتی به‌نام شینیگامی یا «خدایان مرگ» است که در اسطوره‌شناسی ژاپنی، وظیفه‌ی پایان دادن به زندگی انسان‌ها را بر عهده دارند.
مطالعه بیشتر: بررسی و نقد انیمه ناروتو
تحلیل انیمه دفترچه مرگ: وقتی عدالت، رنگ مرگ می‌گیرد
لایت با دیدگاهی رادیکال نسبت به عدالت، تصمیم می‌گیرد از این دفترچه برای حذف مجرمان و تبهکاران استفاده کند. دیری نمی‌گذرد که موجی از مرگ در زندان‌ها و جوامع سراسر جهان به راه می‌افتد و «لایت» با نام مستعار «کِرا» به چهره‌ای جهانی – اما ناشناس – تبدیل می‌شود. این وضعیت باعث بسیج تمام نیروهای امنیتی جهان برای شناسایی و متوقف کردن این قاتل زنجیره‌ای مرموز می‌شود.
در پاسخ به این تهدید، کارآگاهی باهوش، مرموز و ناشناس با نام رمز «اِل» (L) وارد صحنه می‌شود؛ کسی که شهرتش در حل پیچیده‌ترین پرونده‌های بین‌المللی زبانزد است. در ادامه، رقابتی نفس‌گیر و ذهنی میان دو نابغه – لایت و اِل – شکل می‌گیرد که بسیاری آن را از هیجان‌انگیزترین دوئل‌های فکری در دنیای انیمه می‌دانند.
مطالعه بیشتر: بررسی و نقد انیمه تناسخ یک بیکار
نقطه‌ی قوت ساختارشکن: ضدقهرمان در مرکز داستان
نکته‌ی قابل‌توجه Death Note در انتخاب ضدقهرمان به‌عنوان شخصیت اصلی داستان نهفته است. لایت یاگامی، با همه‌ی هوش و جذابیتش، شخصیتی است که به‌جای قهرمان سنتی، با انگیزه‌هایی تاریک و نگران‌کننده، روایت را پیش می‌برد. این ساختارشکنی، یادآور آثار مشهوری چون Breaking Bad، Dexter یا حتی Pulp Fiction است؛ جایی که خط بین خیر و شر، خاکستری‌تر از همیشه است.
با این حال، چنین زاویه‌ی دیدی در دنیای انیمه‌ها کمتر تجربه شده و می‌توان آن را جسورانه و نوآورانه دانست. اما آیا سریال موفق شده از این پتانسیل کم‌نظیر بهره‌برداری کامل کند؟
وعده‌ی یک تریلر پیچیده که محقق نمی‌شود
در حالی که Death Note با داستانی طوفانی و جذاب آغاز می‌شود، آن‌طور که باید و شاید، در ادامه به عمق موضوعات روان‌شناختی و اخلاقی نمی‌پردازد. سوالاتی مانند:
-
منبع این عطش لایت برای برقراری «عدالت مطلق» چیست؟
-
آیا لایت از نظر روانی دچار اختلال است یا صرفاً نجات‌دهنده‌ای با دیدگاه‌های افراطی؟
-
قربانیان او واقعاً سزاوار مرگ هستند؟
-
جامعه جهانی چگونه باید با چنین پدیده‌ای مواجه شود؟
همگی بی‌پاسخ می‌مانند. در بسیاری از لحظات حساس، سریال از کندوکاو در این پرسش‌ها اجتناب می‌کند و تمرکز خود را صرفاً بر بازی موش و گربه‌ی میان لایت و اِل می‌گذارد. چنین رویکردی باعث شده سریال در حد وعده‌ای که در آغاز داده بود، باقی بماند و هرگز به سطحی از عمق و پیچیدگی که ادعا می‌کند، نرسد.
مقایسه‌ای آموزنده با «برکینگ بد»
برای درک بهتر این خلأ روایی، کافی‌ست نگاهی به نقد سریال Breaking Bad بیندازیم. آنجا که شخصیت «والتر وایت» در فرآیندی تدریجی و دقیق، از معلمی ساده به یکی از بی‌رحم‌ترین تولیدکنندگان مواد مخدر تبدیل می‌شود. سازندگان این سریال، به‌جای تمرکز صرف بر اکشن و درگیری‌ها، به‌طور عمیق به تحولات شخصیتی، انتخاب‌ها، و پیامدهای اخلاقی آن پرداختند. همین امر موجب شد Breaking Bad به یکی از آثار مرجع در روایت ضدقهرمانان تبدیل شود. در مقابل، Death Note فرصت پرداخت چنین لایه‌هایی را از دست می‌دهد و به ساختاری محدودتر بسنده می‌کند؛ ساختاری که بیشتر از آنکه «پیچیده» باشد، وانمود می‌کند پیچیده است.
شباهت‌های عمیق «دفتر مرگ» و «دکستر»؛ اما با تفاوتی اساسی
در میان آثار تلویزیونی و سینمایی که به مسئله‌ی مرز باریک عدالت و جنایت می‌پردازند، شاید هیچ نمونه‌ای به اندازه‌ی سریال Dexter به داستان Death Note و شخصیت «لایت یاگامی» نزدیک نباشد. هر دو روایت درباره‌ی افرادی است که با نگاهی شخصی و کاملاً خارج از چارچوب‌های قانونی، به داوری و مجازات مجرمان می‌پردازند. اما تفاوتی کلیدی وجود دارد که باعث می‌شود Dexter اثری بسیار قابل‌باورتر و عمیق‌تر از Death Note به نظر برسد: پرداخت دقیق شخصیت و تأکید روی پیامدهای روانی و اخلاقی اعمال.
دکستر: یک قاتل با چهره‌ی انسانی
در سریال Dexter، مخاطب نه تنها با گذشته‌ی تاریک و آسیب‌زده‌ی شخصیت اصلی آشنا می‌شود، بلکه رفته‌رفته با منطق درونی او، کد اخلاقی‌اش و تردیدهایش نیز مواجه می‌گردد. ما می‌دانیم که چرا دکستر قربانیان خود را با وسواس نایلون‌پیچی می‌کند، چرا از روش خاصی برای قتل استفاده می‌کند، و حتی در لحظاتی، تأثیر روانی اعمالش را در چشمانش می‌بینیم. همین پیچیدگی‌هاست که از او یک شخصیت چندبعدی می‌سازد.
لایت یاگامی: نابغه‌ای تک‌بعدی
در نقطه‌ی مقابل، Death Note با وجود داشتن فضایی تیره و روایتی جدی، از پرداخت روان‌شناختی شخصیت لایت یاگامی طفره می‌رود. برخلاف انتظار، لایت از همان نخستین اپیزود فردی به‌شدت مصمم، خونسرد و بی‌تردید است؛ گویی نیازی به هیچ‌گونه تحول شخصیتی یا درگیری درونی ندارد. او با همان قطعیت که اولین قربانی‌اش را می‌کشد، آخرین قربانی را نیز از پا درمی‌آورد – بدون شک، بدون بازنگری، و بدون تحول.
این رویکرد، بزرگ‌ترین ضعف شخصیت‌پردازی در Death Note است. چراکه وقتی با شخصیتی مواجه هستیم که قدرت خدایان را در اختیار دارد، طبیعی‌ترین و مهم‌ترین سوال این است که چنین قدرتی چه تأثیری بر ذهن، اخلاق و روان او خواهد گذاشت؟
اما سریال، به جای پاسخ به این سوال، صرفاً نبرد ذهنی میان لایت و اِل را در اولویت قرار می‌دهد و از کندوکاو در چنین ظرفیت‌های دراماتیکی غفلت می‌کند.
نادیده گرفتن پیامدهای اخلاقی و منطقی یک قدرت الهی
قدرتی که در Death Note به لایت داده می‌شود، صرفاً یک ابزار داستانی نیست؛ بلکه یکی از شدیدترین و بنیادین‌ترین قدرت‌هایی است که می‌توان تصور کرد: قدرت تصمیم‌گیری درباره‌ی مرگ دیگران صرفاً با دانستن نام و چهره‌ی آنها. این قدرت، از نظر اخلاقی، فلسفی و حتی منطقی، انبوهی از پرسش‌های جدی و اجتناب‌ناپذیر ایجاد می‌کند. اما سریال به‌طرزی عجیب، اکثر این سوالات را نادیده می‌گیرد.
کاهش جرم؟ یا توهمی رسانه‌ای؟
یکی از نمونه‌های روشن این سهل‌انگاری، روایت ادعایی سریال درباره‌ی کاهش جرایم و ایجاد صلح جهانی است. پس از ادامه‌ی فعالیت‌های «کرا» (لایت یاگامی)، مخاطب می‌شنود که آمار جرم و جنایت کاهش یافته، جنگ‌ها پایان یافته‌اند و مردم در سراسر دنیا در آرامش زندگی می‌کنند. اما این نتیجه‌گیری هم از لحاظ منطقی و هم از منظر اجتماعی کاملاً زیر سوال است.
چرا؟ چون دفتر مرگ فقط در صورتی عمل می‌کند که صاحبش نام کامل و تصویر چهره‌ی قربانی را بداند. این یعنی لایت صرفاً قادر به حذف خلافکارانی است که از طریق رسانه‌های تصویری معرفی می‌شوند – آن هم عمدتاً در کشورهای توسعه‌یافته مثل ژاپن و آمریکا.
در این میان، هزاران جنایت روزانه در نقاط ناشناخته‌ی جهان اتفاق می‌افتد که نام و تصویری از عاملانشان در دست نیست. از تروریست‌هایی که روستاهای دورافتاده را به آتش می‌کشند گرفته تا افسران دیکتاتورهایی که در زندان‌های مخفی، مردم را شکنجه می‌کنند – این افراد نه توسط کرا قابل شناسایی‌اند و نه در محدوده‌ی توان دفتر مرگ.
کرا بدون رسانه، کارایی ندارد
نتیجه‌ی این نادیده‌گیری، خلق دنیایی است که در آن صلح جهانی صرفاً بر اساس ادراک رسانه‌ای شکل می‌گیرد. گویی جهان، تنها شامل همان مجرمانی است که نام و تصویرشان در اخبار روزانه نمایش داده می‌شود. درحالی‌که بسیاری از ریشه‌های واقعی جنایت، فسادهای سازمان‌یافته و پشت‌پرده‌ای است که به هیچ رسانه‌ای راه نمی‌یابد. اما در کمال تعجب، نه کرا به این تناقض فکر می‌کند و نه سریال تلاشی برای پرداختن به آن دارد.
نظر منتقدان درباره انیمه دفترچه مرگ
«تام اس. پپی‌ریوم» از IGN درباره سریال گفته:
«ماهیت سریالی سنگین و پرتعلیق Death Note باعث شده نمایش بسیار جذاب و بحث‌برانگیز باشد»
«مایا فیلیپس» از Vulture در تحلیل خود نوشته:
«علاوه بر پیچ‌و‌خم‌های دقیق، Death Note سوالاتی درباره اخلاق، عدالت و مجازات اعدام مطرح می‌کند. همه اینها همراه با انیمیشن زیبا و دیالوگ و پرداخت داستانی خوب، این انیمه را به نخستین انتخاب تبدیل کرده است»
مقاله «Justice, Power and a God Complex: 5 reasons why Death Note still hits hard in 2025» در Times of India پنج دلیل ادامه محبوبیت این اثر را برمی‌شمرد:
تکامل شخصیتی لایت از دانش‌آموز آرمانی به موجودی شبه‌الهی، شخصیت پیچیده و رقیب فکری «اِل»، تنش شدید روان‌شناختی میان شخصیت‌ها، تأثیر فرهنگی و جهانی این انیمه و کیفیت بالای انیمیشن توسط استودیو ماد‌هوس
این نظرات نشان می‌دهند که منتقدان بیشتر بر جذابیت روایت روان‌شناختی، طراحی شخصیت‌های اصلی و کیفیت ساخت تاکید دارند، اما اشاره کرده‌اند که عمق اخلاقی و فلسفی سریال یکی از نقاط قوت بحث‌برانگیز آن است.
و در آخر…
در نهایت، Death Note با وجود دارا بودن یکی از جذاب‌ترین ایده‌های داستانی در دنیای انیمه، به‌دلیل بی‌توجهی به پیامدهای روان‌شناختی، اخلاقی و منطقی قدرت «دفتر مرگ»، از تبدیل شدن به یک شاهکار تمام‌عیار باز می‌ماند. شخصیت لایت، برخلاف ضدقهرمانان پیچیده‌ای مانند دکستر یا والتر وایت، فاقد قوس تحول است و به همین دلیل از یک جایی به بعد، روایت تکراری و پیش‌بینی‌پذیر می‌شود. اگر سازندگان به‌جای تمرکز صرف بر نبرد ذهنی، جرأت پرداختن به ابعاد تاریک‌تر و پیچیده‌تر داستان را داشتند، Death Note می‌توانست به نقطه‌ی عطفی در روایت‌های ضدقهرمانانه‌ی معاصر تبدیل شود. اما در وضع فعلی، این اثر بیشتر شبیه وعده‌ای است که در آغاز داده شده، اما هرگز محقق نمی‌شود. شما می‌توانید انواع نقد فیلم و سریال را در نشریه ایماژ مطالعه کنید.
سوالات متداول
داستان انیمه دفتر مرگ چیه؟
داستان پسر نابغه‌ای به نام لایت یاگامی است که با پیدا کردن دفترچه‌ای مرگبار تصمیم می‌گیرد دنیا را از جنایت پاک کند.
لایت یاگامی واقعا قهرمانه یا ضدقهرمان؟
لایت یک ضدقهرمان است که باور دارد با کشتن مجرمان عدالت برقرار می‌کند.
چرا دفتر مرگ فقط با اسم و عکس کار می‌کنه؟
چون دفتر مرگ باید فرد موردنظر را دقیق شناسایی کند تا اشتباهاً کسی دیگر کشته نشود.
فرق کرا و لایت یاگامی چیه؟
کرا اسم مستعاری است که رسانه‌ها به لایت یاگامی به‌عنوان قاتل مرموز داده‌اند.
آیا انیمه Death Note بر اساس داستان واقعی ساخته شده؟
خیر، این انیمه کاملاً تخیلی و برگرفته از مانگایی ژاپنی است.
هدف لایت یاگامی از کشتن آدم‌ها چی بود؟
او می‌خواست دنیایی بدون جرم بسازد و خودش خدای آن دنیا شود.
آیا انیمه دفتر مرگ ارزش دیدن داره؟
بله، اگر به داستان‌های روان‌شناختی و جنایی علاقه دارید، تماشایش ارزشمند است.
پایان دفتر مرگ چطور تموم میشه؟
در پایان، لایت فریب می‌خورد، هویتش فاش می‌شود و توسط رایوک کشته می‌شود.
دفتر مرگ چند قسمت داره؟
این انیمه ۳۷ قسمت دارد.
آیا دنباله‌ای برای دفتر مرگ ساخته شده؟
خیر، ولی چند نسخه لایواکشن و یک وان‌شات مانگا در ادامه منتشر شده‌اند.
مقایسه Death Note با دکستر یا بریکینگ بد؟
هر سه روی مرز اخلاقی عدالت تمرکز دارند، ولی Death Note در فضای فانتزی و فلسفی ژاپنی روایت می‌شود.
آیا دفتر مرگ جنبه‌های فلسفی یا اخلاقی داره؟
بله، ولی سریال بیشتر روی بازی ذهنی تمرکز دارد تا تحلیل عمیق اخلاقی.
آیا کرا باعث صلح جهانی شد؟
نه واقعاً؛ صلح کوتاه‌مدت بود و سریال از تأثیرات واقعی آن سطحی عبور می‌کند.
دفتر مرگ واقعی چطور می‌تونه باشه؟
اگر واقعی بود، تبدیل به ابزاری برای دیکتاتوری و وحشت جهانی می‌شد.
فرق نسخه لایواکشن Death Note با انیمه چیه؟
نسخه لایواکشن مخصوصاً نسخه نتفلیکس ضعیف‌تر است و وفاداری کمتری به داستان اصلی دارد.
دیدگاه
نظر بدهید