نقد فیلم The Conjuring: Last Rites؛ هنوز می‌تونه ما رو بترسونه؟!

زمانی که فیلم «احضار» در سال ۲۰۱۳ اکران شد، کمتر کسی تصور می‌کرد با آغاز مجموعه‌ای روبه‌رو است که به یکی از محبوب‌ترین فرنچایزهای ترسناک تاریخ بدل می‌شود. این اثر با بازآفرینی فضای ترسناک ماورایی، روح تازه‌ای به ژانر وحشت دمید و الهام‌بخش ده‌ها عنوان دیگر شد. با این حال، پس از موفقیت قسمت دوم، مسیر این مجموعه از نظر کیفی رو به افول گذاشت و هیچ‌یک از دنباله‌ها نتوانستند درخشش اولیه را تکرار کنند. حالا «احضار ۴» هرچند تلاشی درخور برای بازگشت به ریشه‌ها محسوب می‌شود، اما همچنان فاصله‌اش با نسخه‌های نخست غیرقابل انکار است. در ادامه، نگاهی داریم به نقد فیلم «احضار: آخرین مراسم» (The Conjuring: Last Rites) خواهیم انداخت پس همراه نشریه ایماژ باشید.

خلاصه داستان فیلم احضار ۴

در سال ۱۹۶۴، اِد و لورن وارن درگیر یکی از نخستین پرونده‌های ماورایی زندگی‌شان می‌شوند؛ پرونده‌ای که پیرامون آینه‌ای تسخیرشده می‌چرخد. لورن، که آن زمان باردار است، هنگام تماس با آینه دچار درد زایمان ناگهانی می‌شود. او را با شتاب به بیمارستان می‌رسانند، اما نوزادشان مرده به دنیا می‌آید و پس از گذشت یک دقیقه، به شکل معجزه‌آسایی دوباره نفس می‌کشد.

دو دهه بعد، در سال ۱۹۸۶، جودی رشد کرده و وارن‌ها به‌دلیل مشکلات قلبی اِد از فعالیت‌های ماورایی کناره گرفته‌اند. اما هنگامی که در ایالت پنسیلوانیا همان آینه‌ی نفرین‌شده دوباره پیدا می‌شود و خانواده‌ی اسمورل را گرفتار هراس و آشوب می‌کند، وارن‌ها ناچارند از بازنشستگی بازگردند و بار دیگر با نیروهایی روبه‌رو شوند که این بار ممکن است برای همیشه نابودشان کند.

مطالعه بیشتر: ۱۰ تا از ترسناک‌ترین فیلم‌های جهان

جدول اطلاعات فیلم «احضار: آخرین مراسم» 

در ادامه، نگاهی داریم به نقد فیلم «احضار: آخرین مراسم» (The Conjuring: Last Rites) خواهیم انداخت پس همراه نشریه ایماژ باشید.

بررسی و نقد فیلم احضار : آخرین مراسم 

مایکل چاوز پس از ساخت «نفرین لیورونا» (۲۰۱۹) نشان داد که در بهترین حالت، کارگردانی متوسط است. با این وجود، به دلایلی نامعلوم، هدایت اصلی فرنچایز «احضار» به او سپرده شد. «آخرین مراسم» نسبت به آثار پیشینش گامی رو به جلو محسوب می‌شود، اما نه آن‌قدر که بتوان آن را پیشرفت واقعی دانست. فیلم نه سقوط کرده و نه صعود، بلکه در وضعیت ایستایی حساب‌شده‌ای قرار دارد. چاوز ترجیح داده در چارچوب فرمول‌های تثبیت‌شده‌ی جیمز وان حرکت کند و همان چیزی را ارائه دهد که هواداران انتظار دارند — رویکردی که در نگاه اول منطقی به نظر می‌رسد.

در ظاهر، شباهت‌های زیادی میان «آخرین مراسم» و دو قسمت ابتدایی دیده می‌شود، اما در لایه‌های عمیق‌تر، از آن ریتم تپنده و ترس زیرپوستی که در آثار وان جریان داشت، خبری نیست. «احضار ۱» بدون تکیه بر جامپ‌اسکرها، با تعلیق و اضطراب پیش می‌رفت؛ در حالی‌که «آخرین مراسم» در مقایسه با آن، به «کبریت بی‌خطر» می‌ماند.

مطالعه بیشتر: بهترین فیلم های ترسناک سال ۲۰۲۵

تحلیل فیلم احضار : آخرین مراسم 

هدف فیلم، در واقع، خداحافظی آبرومندانه‌ای با اد و لورن وارن است. از این منظر، چاوز تا حدودی موفق می‌شود. او تلاش دارد برای مجموعه‌ای که همواره ترس را با ایمان و انسانیت درآمیخته، پایانی محترمانه رقم بزند. با این حال، به‌عنوان یک اثر ترسناک، فیلم از ایجاد هراس عاجز است؛ زیرا ترس از ناشناخته‌ها می‌آید، و در «آخرین مراسم» همه‌چیز بیش از حد آشنا و قابل پیش‌بینی است.

با وجود تمام این ضعف‌ها، تماشای دوباره‌ی اد و لورن وارن می‌تواند برای طرفداران قدیمی دلنشین باشد. اما وقتی دو قسمت نخست را به یاد می‌آوریم، افت محسوس کیفیت این دنباله‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت.

«شیطان مرا وادار کرد» (۲۰۲۱) حداقل با افزودن المان‌های نیم‌بند دادگاهی و ایده‌ی «دفاع از متهم تسخیرشده»، سعی داشت رنگ و بوی تازه‌ای به مجموعه بدهد؛ اما «آخرین مراسم» حتی از همان میزان خلاقیت هم بی‌بهره است. فیلم در اصل، بازسازی کم‌رمقی از آثار جیمز وان محسوب می‌شود، بی‌آنکه افزوده‌ی قابل‌توجهی برای فرنچایز به همراه داشته باشد.

مطالعه بیشتر: نقد فیلم مچ گیری (Caught Stealing)

بررسی فیلم احضار : آخرین مراسم 

روایت با فلش‌بکی به دوران جوانی اد و لورن آغاز می‌شود؛ زمانی که لورن باردار است اما همچنان از ماجراجویی‌های ماورایی دست نمی‌کشد. در جریان بررسی یک آینه‌ی تسخیرشده، ناگهان دچار درد زایمان می‌شود و اد با عجله او را به درمانگاه می‌رساند — جایی که نوزادشان برای لحظاتی میان مرگ و زندگی در رفت‌وآمد است. این مقدمه‌ی نسبتاً جذاب، نوید می‌دهد که دخترشان، جودی (با بازی میا تاملینسون)، نقشی مهم در ادامه‌ی داستان خواهد داشت.

در ادامه، داستان به سال ۱۹۸۶ می‌رسد. جودی حالا بزرگ شده و در رابطه‌ای عاشقانه با تونی (بن هاردی)، افسر سابق پلیس، قرار دارد. چاوز تلاش می‌کند از تعامل میان تونی و اد، لحظات طنزآمیز بیرون بکشد — و انصافاً در برخی صحنه‌ها موفق است. لحظات خانوادگی و شوخ‌طبعانه‌ی فیلم حتی از بخش‌های ترسناک آن جذاب‌تر از کار درآمده‌اند. با این حال، خط داستانی جودی و تونی به‌شدت کلیشه‌ای است و نمونه‌های مشابهش را بارها در آثار دیگر دیده‌ایم، هرچند آن‌قدر آزاردهنده نیست که مخاطب را پس بزند.

در مجموع، هرگاه فیلم به سراغ وارن‌ها می‌رود، جان تازه‌ای می‌گیرد. پاتریک ویلسون و ویرا فارمیگا بار دیگر ثابت می‌کنند که از بهترین زوج‌های تاریخ ژانر وحشت هستند — زوجی که حتی در میان ضعف فیلمنامه هم می‌درخشند.

نقد فیلم احضار ۴: مقدمه‌ای طولانی و کند

«احضار: آخرین مراسم» پس از مقدمه‌ای طولانی و کند، دوباره به همان الگوی تکراری همیشگی بازمی‌گردد؛ دو خط داستانی موازی که قرار است در ادامه به هم برسند — یکی وارن‌ها، و دیگری خانواده‌ای درمانده که گرفتار تسخیر خانه‌شان شده‌اند. آن‌چه در دوران جیمز وان اوج خلاقیت و وحشت روان‌شناختی به حساب می‌آمد، این‌بار به اجرای مکانیکی و بی‌روح یک فرمول ثابت تقلیل یافته است: جامپ‌اِسکرهای قابل پیش‌بینی، صداهای بی‌اثر و ارواحی که بیشتر از آن‌که بترسانند، خسته‌کننده‌اند. نیمه‌ی دوم فیلم عملاً بازسازی بی‌جان «احضار ۲» است، نه اوج تازه‌ای برای مجموعه‌ای پرطرفدار. خانواده‌ی اسمورل نیز در حد کاراکترهای فرعی باقی می‌مانند؛ فیلم می‌خواهد نگرانشان شویم، اما نه گذشته‌ای از آن‌ها می‌دانیم و نه دلیلی برای اهمیت دادن به سرنوشتشان داریم.

از سوی دیگر، نبودِ یک شرور ماندگار، بیش از پیش ضعف روایت را عیان می‌کند. والاک در «احضار ۲» به‌عنوان چهره‌ای کابوس‌وار در ذهن مخاطب حک شد، اما در «آخرین مراسم» خبری از او نیست. به‌جای آن، چاوز شخصیتی معرفی می‌کند که نه پیش‌زمینه دارد، نه حضور پررنگی. ارواحی که این‌بار می‌بینیم — از پیرزن گرفته تا مرد تبر به‌دست — نه ترسناک‌اند و نه حتی کنجکاوی‌برانگیز.

مطالعه بیشتر: نقد فیلم احضار

نقد فیلم احضار ۴: ناتوانی در ترساندن مخاطب

مشکل اصلی فیلم در همین ناتوانی‌اش برای ایجاد ترس واقعی خلاصه می‌شود. «احضار ۴» به‌قدری درگیر قواعد تکراری خودش است که دیگر جسارت شکستن آن‌ها را ندارد. همه‌چیز از ابتدا تا پایان در مسیر پیش‌بینی‌پذیری مطلق حرکت می‌کند؛ مخاطب تقریباً می‌تواند حدس بزند در صحنه‌ی بعد چه رخ می‌دهد: نورها خاموش می‌شوند، صداها محو می‌گردند، سایه‌ای در گوشه‌ای دیده می‌شود و وقتی چراغ روشن می‌شود، ناپدید شده است.

حتی سکانس آینه‌ها، جایی که جودی در میان بازتاب‌ها گرفتار می‌شود، از پیش لو رفته و فاقد هرگونه هیجان است. عجیب آن‌که چاوز کوچک‌ترین تلاشی برای فریب یا غافل‌گیری مخاطب نمی‌کند؛ او تنها به همان ترس‌های سطحی و آشنا بسنده کرده که در هر فیلم ترسناک میان‌مایه‌ای می‌توان سراغشان را گرفت.

نظر منتقدان درباره فیلم احضار ۴

در ادامه نظر منتقدان مشهور درباره فیلم احضار ۴ آمده است:

 Under the Radar — Daniel Rester

“Last Rites is a solid but forgettable entry in The Conjuring series. It has great acting and a handful of scenes that deliver the scary goods. … Chaves often falls back on old tricks and obvious framing.” 

««آخرین مراسم» یک قسمت قابل قبول اما فراموش‌شدنی در مجموعه‌ی احضار است. بازیگری عالی دارد و چند صحنه ترس‌آفرین نیز ارائه می‌کند. … چاوز بارها به ترفندهای قدیمی و قاب‌بندی‌های بدیهی بازمی‌گردد.»

The Guardian

“the series’ underlying mechanics have proved stubbornly resistant to change.”

«مکانیسم‌های بنیادین این سریال به‌شدت مقاوم در برابر تغییر باقی مانده‌اند.»

Times of India — Renuka Vyavahare

“Overloaded with ambition, the uneven pacing may not rob its tension, but it makes the experience more exhausting than terrifying.” 

«با بارِ جاه‌طلبی زیاد، ریتم‌های ناهماهنگ ممکن است تنش را از بین نبرند، اما تجربه را بیشتر خسته‌کننده از هراس‌انگیز می‌کنند.»

The Cosmic Circus

“these are the best parts of Michael Chaves’ fourth entry … the vast majority of the scares are as pedestrian as Chaves’ previous attempts … Chaves doesn’t spend enough time with the Smurls to help us form a connection to them.” 

«این‌ها بهترین بخش‌های ورودی چهارم مایکل چاوز هستند … اکثریت ترس‌ها به اندازه آثار قبلی چاوز معمولی‌اند … چاوز زمان کافی با خانواده اسمورل نمی‌گذراند تا ما بتوانیم با آن‌ها ارتباطی برقرار کنیم.»

 Seven Days

“None of these Smurl story threads actually leads anywhere, however, because the filmmakers are more interested in Warren family fan fiction.” 

«هیچ‌یک از شاخه‌های داستانی مربوط به اسمورل‌ها واقعا به جایی نمی‌رسد، چون فیلم‌سازان بیشتر به داستان طرفداری از خانواده وارن علاقه دارند.»

امتیاز ایماژ به فیلم احضار: آخرین مراسم

و در آخر…

«آخرین مراسم» بدون شک یک شکست تمام‌عیار نیست؛ میراث مجموعه را نابود نمی‌کند و حتی در مقایسه با بسیاری از اسپین‌آف‌های ضعیف‌تر دنیای «احضار»، اثر قابل‌قبول‌تری است. وداع با اد و لورن وارن به فیلم بُعدی احساسی بخشیده و نوعی حس پایان‌بندی محترمانه ایجاد می‌کند. با این حال، مشکل اصلی در آن است که فیلم بیش از اندازه به گذشته چسبیده و از نوآوری می‌ترسد؛ گویی در حصار سایه‌ی جیمز وان باقی مانده و جرئت گام برداشتن به مسیر تازه را ندارد. برای طرفداران دوآتشه‌ی فرنچایز، «احضار ۴» شاید پایانی نوستالژیک و دلگرم‌کننده باشد، اما برای علاقه‌مندان جدی ژانر وحشت، یادآور واقعیتی تلخ است: مجموعه‌ای که زمانی با خلاقیت، تعلیق و ترس اصیل آغاز شد، حالا به تکرار و کلیشه فروغلتیده است.